Trong y học đã phân định ra một bảng hệ thống chỉ tiêu để phân định một người thuộc thể hàn hay thể nhiệt. Khi đã xác định được mình thuộc thể nào thì bạn sẽ có được chế độ ăn phù hợp để tăng cường và ổn định sức khỏe. Vậy người thể hàn và thể nhiệt ăn uống như thế nào?

Trước tiên, để tìm hiểu về vấn đề này, bạn cần phải hiểu rõ người thể hàn và người thể nhiệt thì có biểu hiện như thế nào?

Thế nào là người thể nhiệt?

Đối với người thể nhiệt thì thể hình có xu hướng béo, tính cách hướng ngoại, sợ nóng, da dẻ nóng, bốc hỏa, hay bị khát nước và thích uống nước mát, sắc mặt hồng nhuận, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ, tinh thần dễ hưng phấn, nhiều mồ hôi, huyết áp có xu hướng cao hoặc hơi cao, mỡ máu và đường máu cũng hơi cao.

Người thể nhiệt thì theo nền tảng chung thì có sức khỏe ổn định hơn so với người thể hàn, cho nên chế độ ăn uống chỉ cần cân bằng, có sự chọn lọc, kết hợp với hoạt động thể chất một cách hợp lý nhằm ổn định cơ thể.

Thế nào là người thể hàn?

Người thể hàn thì có vẻ bề ngoài hơi gầy, tính cách hướng nội, sợ lạnh, sắc mặt trắng, tái nhợt, không mấy khi khát nước và không muốn uống, rêu lưỡi trắng nhạt, đại tiện nát, tiểu tiện trong dài, người dễ bị mệt mỏi, ít mồ hôi, tinh thần kém hưng phấn, ít nói, huyết áp, mỡ máu và đường máu hơi thấp…

Khả năng tiêu hoá của người thể hàn kém, dễ bị tiêu chảy, phù nề, hay tiểu đêm, khả năng sinh sản suy giảm, khí hư nhiều, kinh nguyệt thường bị trễ và nhiều máu đông. Người thể hàn do âm khí quá thịnh, các chức năng của cơ thể kém, sức lực kém nên rất cần bồi bổ dương khí. Cho nên, để cải thiện cơ thể đang âm thịnh dương suy thì tốt nhất là tập trung bồi bổ thận, tì, sống trong gian phòng nhiều ánh sáng để nạp dương khí tự nhiên, bổ sung nguồn dương khí còn thiếu.

Người thuộc thể hàn tính trầm, ít nói, nếu hoạt động quá nhiều dễ bị mệt mỏi. Người thể hàn cần phải tăng cường hoạt động, đi bộ nhanh là cách đơn giản nhất nhằm cải thiện thể chất. Về dinh dưỡng nên tăng cường ăn thịt bò, táo đỏ… và hạn chế những đồ ăn đồ uống lạnh ngay cả trong mùa hè nóng nực.

Người thể hàn và thể nhiệt ăn uống như thế nào?

Đầu tiên và quan trọng nhất đối với mọi người vẫn là một chế độ ăn đầy đủ, khoa học nhằm cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể. Tuy nhiên, bạn cũng cần phải lưu ý chế độ ăn theo mỗi thể tạng khác nhau nhằm mang lại sức khỏe tốt nhất cho cơ thể. Vậy người thể hàn và thể nhiệt ăn uống như thế nào?

Đối với người thể nhiệt

• Nên thường xuyên ăn các loại rau, củ nhằm cung cấp chất khoáng, vitamin, vi lượng, chất xơ, hoạt sinh có lợi cho sức khỏe.
• Nên ăn các loại trái cây ít ngọt giúp cung cấp nhiều vitamin C, beta-caroten, chất xơ, các khoáng vi lượng cần thiết cho sức khỏe, giúp giải khát, giải nhiệt có hiệu quả.
• Hạn chế ăn các đồ cay nóng, những loại thức ăn chế biến cùng gia vị như: tỏi, hành, đại hồi, quế, sả…
• Hạn chế ăn nhiều thực phẩm giàu năng lượng như: đồ ăn chiên xào nhiều, mỡ động vật, phomai, các loại bơ, sữa, đậu phộng, socola, nước ngọt…
• Không nên ăn các loại hoa quả như sầu riêng, nhãn, mít, xoài… vì nó sẽ làm tăng nhiệt khí, có thể làm tổn hại đến âm chất, gây mất cân bằng âm dương.

Đối với người thể hàn

Tốt nhất là không nên ăn những đồ ăn có tính hàn, nếu có thì hãy đưa nó về trạng thái bình thường, ví dụ như các loại thực phẩm: lươn, ốc, tôm, cá, thịt vịt…

Nếu như người thể hàn ăn nhiều các loại thực phẩm này thì sẽ dễ gây ra tình trạng khó tiêu, dễ bị đầy bụng, tiêu chảy… Khi chế biến thực phẩm thì nên ăn kèm theo các loại gia vị có tính ấm như ớt, sả, gừng… Tuy nhiên, cũng không nên quá lạm dụng những sản phẩm này, vì nếu ăn nhiều sản phẩm mang tính nhiệt thì sẽ gây mất cân bằng…

Người thể hàn thường có xu hướng người béo mập, nếu ăn nhiều thực phẩm có tính nhiệt như thịt động vật sống trên cạn, thịt đỏ, thức ăn chế biến theo kiểu chiên xào, nhiều dầu mỡ, thức ăn ngọt… lâu ngày sẽ hóa hỏa, hóa phong, sinh bệnh.

Khi ăn, nếu thấy có bất kỳ phản ứng nào không tốt, nghĩa là thực phẩm đó không phù hợp với thể tạng, cần phải có sự điều chỉnh, cân đối.

Người thể hàn và thể nhiệt ăn uống như thế nào chắc hẳn bạn đã biết rõ rồi phải không? Hãy xác định đúng thể tạng của mình cho chế độ ăn được đảm bảo dinh dưỡng nhất nhé!

Bạn thuộc thể hàn hay nhiệt?

Nếu dùng Đông dược, thang thuốc của bạn sẽ được gia giảm dựa vào thể tạng của bạn là hàn hay nhiệt. Yếu tố này phụ thuộc vào di truyền, điều kiện sinh hoạt, làm việc và ăn uống.

Các chuyên gia về y học cổ truyền đã lập ra hệ thống chỉ tiêu cơ bản để phân định một người thuộc thể tạng hàn hay nhiệt. Bạn có thể kiểm tra xem mình thuộc loại nào trong 7 loại hình sau:

Thể hàn: Thể hình hơi gầy, tính cách hướng nội, sợ lạnh, không khát và không muốn uống, ăn được, sắc mặt trắng, rêu lưỡi trắng nhạt, đại tiện nát, tiểu tiện trong dài.

Người thể hàn dễ mỏi mệt, ít mồ hôi, tinh thần kém hưng phấn, ít nói, khả năng tình dục kém, huyết áp hơi thấp, mỡ máu và đường máu cũng hơi thấp.

Thể rất hàn: Người rất gầy, tính cách hướng nội rất rõ, sợ lạnh nhiều, thích uống nước ấm nóng, ăn kém, sắc mặt vàng nhợt, lưỡi trắng nhợt và ướt, đại tiện lỏng, tiểu tiện trong dài nhưng đi nhiều lần.

Người thuộc thể rất hàn có tinh thần ủy mị, thể lực kém, rất ít mồ hôi hoặc vã mồ hôi trộm, tiếng nói nhỏ yếu, khả năng tình dục rất kém, huyết áp thấp hoặc rất thấp, mỡ máu và đường máu cũng tương đối thấp.

Thể nhiệt: Thể hình có xu hướng béo, tính cách hướng ngoại, sợ nóng, hay khát và thích uống nước mát, ăn ngon miệng, sắc mặt hồng nhuận, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, đại tiên phân khô cứng, tiểu tiện vàng.

Nếu thuộc thể nhiệt, tinh thần bạn sẽ dễ hưng phấn, thể lực khỏe, nhiều mồ hôi, nói nhiều, khả năng tình dục mạnh mẽ, huyết áp có xu hướng cao hoặc hơi cao, mỡ máu và đường máu cũng hơi cao.

Thể rất nhiệt: Người béo tốt, tính cách hướng ngoại rõ rệt, rất sợ và rất kém chịu nóng, hay khát và rất thích uống nước thật lạnh, ăn rất ngon miệng, sắc mặt đỏ, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng hoặc đen, đại tiện táo kết, tiểu tiện sẻn đỏ.

Người thể rất nhiệt có tinh thần rất hưng phấn, thể lực cường tráng, dễ vã mồ hôi, tiếng nói khỏe, khả năng tình dục rất khỏe và có lúc thái quá, huyết áp hơi cao, mỡ máu và đường máu cũng tương đối cao.

Thể bình hòa: Tính cách cân bằng, thể hình, cảm giác hàn nhiệt, cảm giác khát, đại tiểu tiện, trạng thái tinh thần, thể lực, mồ hôi đều bình thường.

Người thuộc thể này ăn được, sắc mặt hơi hồng, chất lưỡi hơi hồng, rêu lưỡi trắng mỏng; khả năng tình dục vừa phải, huyết áp, mỡ máu và đường máu cũng đều trong phạm vi bình thường.

Thể thiên hàn: Người hơi gầy, tính cách có xu hướng hướng nội, hơi sợ lạnh, không thích uống nhiều nước, ăn hơi kém, sắc mặt không tươi, lưỡi nhợt hơi bệu, rêu lưỡi trắng mỏng, đại tiện có lúc lỏng nát, tiểu tiện trong và có lúc đi nhiều lần.

Người thể thiên hàn tinh thần có lúc kém hưng phấn, thể lực hơi kém, mồ hôi tương đối ít, ít nói, khả năng tình dục hơi kém, huyết áp có xu hướng thấp, mỡ máu và đường máu bình thường hoặc khá thấp.

Thể thiên nhiệt: Người hơi béo, tính cách có xu hướng hướng ngoại, hơi sợ nóng, thích uống nước, ăn khá ngon miệng, sắc mặt hơi hồng, lưỡi hơi đỏ, rêu lưỡi vàng, đại tiện có lúc khô cứng, tiểu tiện ít và có lúc vàng.

Tinh thần có lúc hưng phấn, thể lực khá, nhiều mồ hôi, nói nhiều, khả năng tình dục có xu hướng mạnh mẽ, huyết áp hơi cao, mỡ máu và đường máu bình thường hoặc tương đối cao.

Để xác định mình thuộc loại hình nào, bạn nên tính điểm. Mỗi chỉ tiêu được tính 1 điểm, nếu không có thì tính 0 điểm. Nếu được 3/4 số điểm tối đa thì có thể khẳng định chắc chắn, nếu chỉ đạt một nửa thì thuộc diện nghi ngờ.

ThS. Hoàng Khánh Toàn, Sức Khỏe & Đời Sống

Biểu hiện của cơ thể hàn và nhiệt

Bạn Doãn Quý (Đống Đa, Hà Nội) và nhiều bạn đọc thắc mắc về việc Đông y dùng thuốc và lựa chọn thức ăn phải dựa vào thể hàn, nhiệt cho phù hợp. Làm thế nào để biết mình thuộc thể nào?

Y học cổ truyền đã lập ra hệ thống chỉ tiêu cơ bản để phân định một người thuộc thể tạng lương – hàn hay ôn –  nhiệt.

Thể Ôn – nhiệt: Ôn có mức độ ít hơn nhiệt. Ôn là ấm, nhiệt là nóng.

Biểu hiện của người thể nhiệt là: Thể hình có xu hướng béo, tính cách hướng ngoại, sợ nóng, da dẻ nóng, bốc hỏa, phiền nhiệt, hay khát và thích uống nước mát, sắc mặt hồng nhuận, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ, mạch hoạt xác, tinh thần dễ hưng phấn, nhiều mồ hôi, huyết áp có xu hướng cao hoặc hơi cao, mỡ máu và đường máu cũng hơi cao.

Thể hàn – lương: Lương là mát, hàn là lạnh.

Biểu hiện hàn nhiệt thể hình hơi gầy, tính cách hướng nội, sợ lạnh, sắc mặt trắng, tái nhợt, không khát và không muốn uống, rêu lưỡi trắng nhạt, đại tiện nát, tiểu tiện trong dài, người dễ mệt mỏi, ít mồ hôi, tinh thần kém hưng phấn, ít nói, huyết áp hơi thấp, mỡ máu và đường máu cũng hơi thấp, mạch trầm chì (chậm)…

  Theo Lương y Vũ Quốc Trung

Khoa học & Đời sống